Tire

Tireİzmir’in en önemli ve eski ilçelerinden biri olan Tire, küçük Menderes kıyısından, Güme Dağı eteklerine kurulmuştur. Kuzeyinde Bayındır ve Ödemiş ilçeleri, güneyinde Aydın ili ve ilçeleri, batıda Selçuk ve kuzeybatıda Torbalı ile komşudur. Osmanlı döneminde Aydın vilayetinin sancağı olan Tire, 20 Nisan 1924 tarihli sancakların kaldırılması ve yerlerine illerin kurulması kanunu ile yeni kurulan İzmir iline bağlanmıştır. 2015 Verilerine göre Tire nüfusu 82.102 dir.

Tire, Hitit, Frigya, Lidya, Pers, Roma ve Bizans’a ev sahipliği yapmış, tarihin zengin kültür mirasına sahip bir kenttir. Ne var ki, Tire tarihiyle ilgili belgesel bilgiler, Roma döneminden öteye pek sağlıklı inmemektedir. Ya da diğer bir deyişle, milat öncesi 2000’le başlayan süreç, henüz sağlıklı bir zemine oturtulamamıştır. Efes’teki Artemis Tapınağı’ndan Tire’nin batı köylerini de içine alan ve Bozdağa dek ulaşan Artemis Tapınağı Kutsal Toprakları, yüzlerce yıl Tire’ye adeta bir kutsallık kazandırmıştır.

1308 yılında Küçük Menderes yöresi toprakları üzerinde Aydınoğulları Beyliği’nin kurulması ile Tire hızlı bir gelişim sürecine girdi. Yeni Türk kentine bu tarihten itibaren, yeni eserler kazandırılmış ve çevresi ekonomik açıdan gelişmiştir. Kentin folklorik değerleri de bu gelişmeye paralel olarak canlanmıştır. Tire bir süre Aydınoğulları Beyliğinin merkezi olmuştur. 1426 yılında ise Tire Osmanlı Imparatorluğu’na kesin olarak bağlanmıştır. Yeni kurulan Aydın eyaletinin Sancak Merkezi de Tire olmuştur. Özellikle II. Murat ve Fatih Sultan Mehmet dönemlerinde girişilen imar hareketleri, kenti Imparatorluğun diğer önemli kentleri arasına sokmuştur. Tire’de 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar kullanılan bir darphane bulunmaktaydı. Burada mangır (bakır) ve akçe (gümüş) adı verilen paralar kesilmiştir. Özellikle, nakışlı mangırları Osmanlı Dönemi bakır paraları içinde değerli kabul edilmektedir. Dünyanın saygın koleksiyonları içinde Tire’de kesilen Osmanlı Dönemi bakır paraları da yer almaktadır. Tire’de mimarlik tarihi açısından zengin örnekler vardır. Bu mimari eserlerin pek çoğu camidir. Camilerin dışnda hanlar, medreseler, bedesten, çarsı ve hamamlar da bulunmaktadır.