Antik dönemlerde Foça, Phokaia olarak anılıyordu. Foça’nın adı, antik dönem ismi Phokaia’dan, Phokaia sözcüğü de fok (eski Yunanca: Phoke) dan gelir. Phokaia 12 İon kentinden biridir ve Aiolis Bölgesinde yer alır. Kuruluşu üzerine çok çeşitli görüşler vardır. Antik yazarlara göre Orta Yunanistan’da yaşayan Phokis’liler, Atinalı komutanlar Phligones ve Damos yönetiminde bölgeye egemen olan Kyme kentinin verdiği izinle bugünkü Foça’nın bulunduğu yerde Phokaia’yı kurdular. Eski kazılarla, Phokaia’nın ilk sakinlerinin Aioller olduğu, kentin M.Ö 11. yüzyılda Aioller’ce kurulduğu ve İonlar’ın Phokaia’da M.Ö 9.yüzyılın sonlarından itibaren yaşadıkları sonucuna varılmıştı.
Phokaia Erken Hıristiyanlık döneminde Bizans İmparatorluğu’nun Thema Thrakesion bölgesinde bir piskoposluk merkezi idi. Kent, 11. yüzyıla kadar önemli olmayan bir Bizans yerleşmesi olarak kaldı. 11. yüzyılın başında Phokaia’nın doğusundaki topraklar yavaş yavaş Selçuklu Devleti’ne geçmeye başladı. Phokaia 1082 yılında bir Venedik ticaret kolonisi oldu. Bu dönemde Batı Anadolu’da Çandarlı, İzmir, Kuşadası ve Marmaris’te Venedik koloni kaleleri kuruldu. Bizans İmparatoru ile anlaşamayan Selçuklu donanma komutanı Çaka Bey, 1086’da Smyrna’yı, daha sonra Khios, Klazomenai, Çeşme ve Phokaia’yı ele geçirdi.
15. yüzyılda güçlenen Osmanlı Devleti, Kaptan-ı Derya Yunus Paşa yönetimindeki Osmanlı Donanması ile 1455 yılında Yeni Foça’yı ve Foça’yı Osmanlı topraklarına kattı. Fatih Sultan Mehmet de Foça’yı Manisa eyaletine dahil etti. 17. yüzyıl sonlarında Foça Kaleiçi denilen yarımadadan oluşuyordu. 19. yüzyıl başlarında yerleşim surların dışına taştı. 1867’de Foça ve bucağı Yeni Foça birleştirilerek Manisa Eyaletine bağlandı. 15 Mayıs 1919’dan 11 Eylül 1922’ye kadar Yunanlıların işgali altındaydı. Bu tarihten itibaren yeniden Türk egemenliğine giren Foça, günümüzde İzmir ilinin bir ilçesidir. 2015 Verilerine göre Foça nüfusu 28.647 dir.